Blog

  • VTS en überfocus

    Dit artikel verscheen eerder op de website en in de nieuwsbrief van VTS Nederland.

    VTS en überfocus
    Door Maartje Vos Swinkels

    “Überfocus zonder dat je overgeconcentreerd bent is het mooiste wat er is.” aldus zangeres Wende Snijders. Ik luisterde naar de podcast Ervaring voor Beginners van Theo Maassen, theatermaker, cabaretier en acteur. Hij interviewt elke aflevering precies 60 minuten lang een maker en vraagt ze naar hun maakproces en tips voor jonge makers.

    Wende vertelt Theo over haar manier van werken en hoe zij het liefst op het podium staat. Ze zegt: “Überfocus zonder dat je overgeconcentreerd bent is het mooiste wat er is.” Een staat van zijn waarin je op een vloeiende manier je verhaal vertelt, de grap maakt en het publiek laat voelen wat het leven is. En dat lukt je wanneer je een methode of verhaal zo beheerst dat je het los kan laten.
    Dat is niet alleen zo voor muzikanten. Wende stelt zich voor dat dit ook zo voelt voor advocaten tijdens een proces of voor topsporters. In de aflevering met theatermaker Laura van Dolron komt een dergelijk idee ook terug. Zij zegt dat zij zich niet zozeer een maker voelt als wel een ‘loslater’. Ze maakt geen tekst, ze stelt zich open, ontspant zich en de tekst vloeit als het ware vanzelf uit haar.

    Het interview met zangeres Wende Snijders echode nog lang door in mijn hoofd.

 Want, wat is er nou lekkerder dan gefocust bezig zijn met je vak, zonder dat je in een kramp schiet? Bepaalde kennis en ervaring inzetten om ook ‘ de ander’ te laten ervaren hoe mooi en waardevol iets kan zijn? Die ander te laten voelen wat leven is?

    Flow
    Voor die flow, zoals Theo Maassen het noemt, is discipline nodig, repetitie, vlieguren maken, en vooral doen. Overal oefenen, in elke situatie, met iedereen. Een beetje zoals leren autorijden. Pas na de lessen en het examen ga je echt leren rijden, door het te doen. En zo ervaar ik VTS. 

Toen ik in 2015 startte met het Beginners Practicum dacht ik nog. misschien naïef, dat ik met mijn kunstgeschiedenis achtergrond dit varkentje wel eens even zou wassen. Dat idee werd meteen ontkracht toen ik mijn eerste gesprek faciliteerde. In het Rijksmuseum stond ik met mijn groepje voor een groot wandkleed en ik wist niet meer wat ik moest doen, of wat er van me verwacht werd. Ik wilde vertellen over de voorstelling op het kleed, over het materiaal, de maakwijze en de herkomst. Na wat een eeuwigheid leek, wist ik weer wat ik moest doen: “Neem even de tijd om naar deze afbeelding te kijken.”
    Sindsdien heb ik het geluk gehad dat diverse musea in mijn omgeving interesse toonden in VTS als methode om het gesprek over een kunstwerk aan te gaan. Ik kreeg de kans om te oefenen, oefenen, oefenen. Om van VTS een tweede natuur te maken, om het te laten passen als een favoriet kledingstuk. En pas toen kon ik het loslaten, in de flow raken, überfocus hebben zonder overgeconcentreerd te zijn.

    Faciliteren
    Het faciliteren van een VTS gesprek voelt voor mij als de artiest en het publiek zijn, tegelijkertijd. Als facilitator ben je de aangever, je geeft je groep de ruimte om zelf tot interpretaties en uitspraken te komen. Iedereen neemt eigen kennis en ervaringen mee, waardoor elk gesprek een andere uitkomst heeft, zelfs als je meerdere keren hetzelfde kunstwerk bespreekt.
    De mooiste gesprekken ontstaan wanneer de kennis en ervaring van deelnemers verschillen, al is het maar een beetje. Hoe diverser een groep, hoe diverser het gesprek. Wanneer een kunstwerk een ‘haakje’ heeft bij één deelnemer en deze associatie benoemd wordt, leert de rest van de groep daarvan.

    Voorkennis en inclusiviteit
    Ik vind het altijd erg fijn om vooraf te weten hoe de groep is opgebouwd, wat voor mensen doen er mee? Is het een familie, zijn het collega’s, kijken ze vaker naar kunst, wat zijn interesses en achtergronden? Met die kennis selecteer ik een aantal kunstwerken om te bespreken. Eén die aansluit bij de wensen en vaak ook een kunstwerk waarvan ik verwacht dat het buiten de comfortzone van de groep ligt.
 Maar vaak weet je als rondleider vrij weinig tot niks over de deelnemers aan een rondleiding, en wat je weet is vrij oppervlakkig. Wat kies je dan?

 Ik probeer me steeds bewuster te zijn van een inclusief aanbod. Ik streef naar herkenning bij bezoekers. Kunstwerken van mannelijke en vrouwelijke kunstenaars, van witte en zwarte makers, verschillende media, verschillende onderwerpen. Maar inclusiviteit gaat verder dan de keuze voor kunstwerken. Hoe zorg ik ervoor dat elke bezoeker zich uitgenodigd voelt deel te nemen aan het gesprek, welke houding neem ik aan, waar let ik op tijdens het praten, en tijdens het luisteren?
    VTS is van oorsprong een inclusieve methode: elk antwoord is goed, de facilitator parafraseert zodat de reacties goed begrepen zijn, iedereen mag een bijdrage doen, en er wordt niet naar een gewenste uitkomst toegewerkt. Voorwaardelijk taalgebruik laat alle opties open en neutraliteit zorgt voor een veilige omgeving.

    csm_0341-A3_3340ea0aa0.jpg

    Gemengd publiek

    Stel je de volgende situatie eens voor: een groep buitenlandse studenten van de Technische Universiteit Eindhoven bezoekt het Van Abbemuseum. Het is een gemengde groep: studenten die een technische opleiding doen, en studenten die een meer creatieve opleiding volgen. Afkomstig uit Duitsland, India, China, Denemarken, Spanje, Italië en de Verenigde Staten. We bespreken het kinetisch object Licht-Raum Modulator van Laszlo Moholy-Nagy uit de jaren 1920. Wat gebeurt er in dit object? Een student Elektrotechniek uit Duitsland vraagt zich af wat de verschillende onderdelen kunnen zijn, ziet hij een kaasrasp? Een collega-student vult aan: ja, het zou keukengereedschap kunnen zijn, aangedreven door een motortje en bewegingssensor. Een student Creative Design kijkt minder naar de details, maar richt zich op de effecten die de beweging van het object heeft op de ruimte waarin het staat. Wil de kunstenaar ons iets vertellen met de schaduwwerking?

    Het gesprek verloopt soepel en geëngageerd, iedereen voelt de ruimte iets nieuws te opperen, of aan te sluiten bij de uitspraken van groepsgenoten. Na de rondleiding, waarin we in totaal drie VTS gesprekken doen, komen de docenten nog even naar mij en mijn collega rondleider toe. “Wat een fijne methode, we zagen echt dat de studenten ook van elkaar leerden, en eigenlijk hebben jullie niets voorgekauwd of veel verteld. Er is goed geluisterd naar de opmerkingen en deze werden zo aan elkaar gekoppeld dat nieuwe inzichten ontstonden.” Voorafgaand aan het groepsbezoek hebben we bewust een rondleiding samengesteld die bij de groep zou passen: een aantal technische kunstwerken, een aantal schilderijen.

    Als de groep zo fijn meedoet, input levert, deelnemers op elkaar reageren, er nieuwe verbanden worden gelegd en voorlopige conclusies worden getrokken, voel ik de flow waar Theo Maassen het over heeft: het faciliteren van een VTS gesprek voelt alsof ik een surfer ben, de deelnemers veroorzaken de golven en ik drijf daar op mee. En, omdat ik weet hoe ik mijn surfplank moet gebruiken ga ik niet kopje onder.

    Meer weten over de podcast? Check https://theomaassen.nl/

    Lees meer

  • Harry Gruyaert vanuit Freudiaans perspectief

    Het was in de jaren zeventig van de vorige eeuw dat de Belgische fotograaf Harry Gruyaert de rijkdom van kleur ontdekte. In Gruyaerts fotografie zien we verzadigde kleuren, met vaak opvallende accenten in rood, groen of blauw. “De kleur is een middel, een manier om datgene wat ik zie te beeldhouwen. De kleur illustreert geen onderwerp of een scène, maar is een waarde op zichzelf”, aldus Gruyaert. Daarnaast bepalen licht en contrasten zoals clair-obscur veelal de beleving van zijn foto’s. Museum Helmond presenteert vanaf 29 september de eerste overzichtstentoonstelling van Harry Gruyaert in Nederland in Kunsthal Helmond.

    Museumdocent Daria Crisu zag ideeen en theorieen van Sigmund Freud terug in de foto’ s van Gruyaert en schreef hier een (Engelstalig) artikel over.

    Daria Crisu – Harry Gruyaert_A Freudian Perspective

     

     

     

    Harry Gruyaert: Carnival, Belgium, Antwerp, 1992
    © Harry Gruyaert / Magnum Photos

    Lees meer

  • Kunstproeven met…Lucas! Online workshops

    Leer kijken naar kunst met de museumdocenten van Museum Helmond. Drie woensdagmiddagen in mei leer je meer over materiaal en techniek, compositie en perspectief en interactief kunstkijken. De opgedane kennis kan je goed op weg helpen bij het beter leren begrijpen van de werken van de zestiende-eeuwse meester van het landschap Lucas Gassel van Helmond. De tentoonstelling over zijn werken en leven is verlengd tot en met 30 augustus, nu nog gesloten (vanwege de Corona maatregelen) en hopelijk weer snel toegankelijk voor het publiek.

    Op 13, 20 en 27 mei organiseert Museum Helmond in samenwerking met Lang Leve Cultuur, online workshops voor iedereen die geïnteresseerd is in kunst, maar behoefte heeft aan wat extra handvatten om ernaar te kijken en het te begrijpen. De workshops worden verzorgd door de museumdocenten van Museum Helmond, zij hebben elk hun eigen expertise.

    Workshops

    Op 13 mei leer je meer over materiaal en techniek: hoe wordt olieverf gemaakt, hoe herken je het verschil tussen olieverf en acrylverf, welk materiaal gebruiken kunstenaars als ondergrond? Een week later, op 20 mei, leer je meer over compositie en perspectief. Hoe zetten kunstenaars deze middelen in om ons als kijker naar een bepaald gedeelte van een afbeelding te leiden? Tot slot leer je 27 mei op een andere manier kijken, met behulp van korte kijkopdrachten en een interactief gesprek over een afbeelding.

    Zoom

    Elke week start de workshop om 14 uur en duurt ongeveer 40 minuten. Elke workshop is live en interactief, je kunt vragen stellen, meepraten en samen ontdekken. De online applicatie Zoom wordt gebruikt voor de workshops. Deze app kun je downloaden op computer, laptop, tablet of smartphone.

    Doe mee

    Heb je interesse in deelname aan 1 of meerdere workshops? Geef je dan op via het aanmeldformulier op de website van Museum Helmond: https://www.museumhelmond.nl/evenementen/kunstproeven-met-lucas/. Na aanmelding ontvang je een e-mail met uitleg over Zoom en een link naar de workshop.

    Over Museum Helmond

    Kasteel Helmond en Kunsthal Helmond vormen samen Museum Helmond, gemakkelijk bereikbaar met de auto en het openbaar vervoer. Nu even niet omdat het museum (nog) gesloten is vanwege de maatregelen rondom het Coronavirus. Maar normaal gesproken als je met de trein gaat dan stap je uit op station Helmond, het is circa 10-15 minuten lopen naar Kasteel Helmond en Kunsthal Helmond. Parkeren kan op loopafstand. Ga naar museumhelmond.nl voor actuele informatie over openingstijden, prijzen en het activiteiten- en tentoonstellingsprogramma.

     

    Lees meer

  • Quarantaine? Haal inspiratie uit de Romantiek!

    Sinds september 2019 bestaat De Museumdocent uit een aantal freelance rondleiders/museumdocenten en workshopleiders. Deze rustige periode stel ik (Maartje Vos) ze graag aan je voor.
    In het kader van de quarantaine en de tentoonstelling Lucas Gassel, een echte meester (waar we drie maanden heel hard en heel veel zouden werken met z’n allen) heb ik gevraagd of de museumdocenten een video willen opnemen waarin zij vertellen over hun favoriete (landschaps)schilderij. Maar iets anders mocht ook!

    Daria Crisu trapt af, met een artikel over hoe de Romantische kunstenaars uit de Negentiende eeuw ons kunnen inspireren tijdens deze periode van quarantaine door COVID19.

    Lees het artikel hier: Quarantine – Romanticism an Art Movement (Daria Crisu)

    Caspar David Friedrich – Das Esimeer – 1823-1824

    Lees meer

  • Auteursrecht op Leeroutes

    Yvonne Vetjens voor De Museumdocent

    echtszaak tussen GEU c.s. en Snappet c.s.

    Ook in het onderwijs kun je te maken krijgen met auteursrecht. Dat dat nog best ingewikkeld kan worden blijkt uit een recente uitspraak in de zaak GEU/Snappet, die ik hieronder beschrijf. Je krijgt meteen een lesje auteursrecht cadeau!

    De partijen: GEU en Snappet

    GEU (Groep Educatieve Uitgeverijen) is een vereniging die de collectieve belangen behartigt van educatieve uitgeverijen (zoals Noordhoff, Zwijsen en Malmberg, die ook partijen zijn in de betreffende rechtszaak). Deze uitgeverijen maken lesmateriaal dat is opgesteld op basis van een bepaalde Leerroute. De Leerroutes worden door de SLO (Stichting Leerplan Ontwikkeling) uitgewerkt in (tussen)doelen en leerlijnen (TULE) die door basisscholen worden gebruikt en getest via de bekende Cito-toets. Snappet biedt een dienst voor basisscholen aan waarbij leerlingen een tablet krijgen met daarop door Snappet ontwikkelde software, gebaseerd op de Leerroutes, om oefeningen te maken. In 2012 vond de pilot van het project plaats.

    Beslag en een rechtszaak

    Enkele maanden na de start van het project klopte GEU aan bij Snappet wegens inbreuk op auteursrecht, omdat ze identieke kopieën van het lesmateriaal van uitgevers gebruikte (Snappet ontkent dit, maar paste haar materiaal aan). GEU was niet tevreden: nadat ze beslag liet leggen onder Snappet, sleepte ze Snappet voor de rechter. GEU wilde dat de rechter zou zeggen dat Snappet inbreuk pleegde en daarmee moest stoppen. Daarnaast wilde GEU een schadevergoeding. De rechter wees echter de eisen van GEU af en verklaarde dat het beslag niet terecht was. GEU was hiermee niet tevreden, en ging in hoger beroep bij het gerechtshof in Den Haag. In 2019 kwam er eindelijk een uitspraak van het gerechtshof.

    Intermezzo: uitleg auteursrecht

    Om te begrijp waar dit allemaal over gaat is het handig om wat meer te weten over auteursrecht. Auteursrecht is het alleenrecht om een werk openbaar te maken (publiceren) en verveelvoudigen (kopiëren). Als een ander dat wil, moet hij toestemming aan de rechthebbende van dat werk vragen. De rechthebbende is meestal de maker, maar daar zijn uitzonderingen op. Auteursrecht kan alleen maar rusten op tastbare werken waarbij tijdens het tot stand komen creatieve keuzes zijn gemaakt. De Nederlandse rechtspraak zegt dat het werk moet voldoen aan de toets van het “eigen oorspronkelijk karakter en persoonlijke stempel van de maker” (EOK&PS). Dit is belangrijk om te weten voor de onderstaande uitspraak van het gerechtshof!

    Hoger beroep: wel auteursrecht, maar geringe bescherming

    Want zowel de rechtbank in eerste aanleg als het gerechtshof in hoger beroep wijst de vorderingen van GEU en de educatieve uitgeverijen af. Het gerechtshof heeft het materiaal gefileerd en zegt dat, omdat slechts enkele kleine elementen van het werk auteursrechtelijk beschermd zijn, er wel auteursrecht op de Leerroutes rust, maar dat de beschermingsomvang gering is. De totstandkoming van de Leerroutes is immers vooral gebaseerd op “didactische inzichten en praktische overwegingen”. De creatieve elementen zijn slechts een klein onderdeel. De grote hoeveelheid arbeid doet niet af aan de beoordeling van het hof.

    Conclusie – geen inbreuk, juist ter bescherming van makers!

    Nu er slechts een geringe EOK&PS is, oordeelt het hof dat Snappet geen inbreuk maakt op het auteursrecht van GEU en de uitgevers. Er is sprake van enige overeenstemming tussen de Leerroutes en het lesmateriaal van Snappet, maar die overeenkomsten betreffen nu net de niet-auteursrechtelijk beschermde delen. En dat mag. Het hof denkt hier aan de makers van lesmateriaal: als werk (in dit geval de Leerroutes) om didactische redenen auteursrechtelijk beschermd zou zijn, zou dat allerlei obstakels opwerpen voor de makers èn gebruikers van lesmateriaal. De kunst is om van het lesmateriaal een zodanig eigen product te maken, dat dat gedeelte auteursrechtelijk beschermd is. Maar de lezers van dit stuk zullen het hopelijk met me eens zijn dat het goed is dat er op leermethodes zelf geen auteursrecht rust, zodat iedereen daar gebruik van kan maken.   

    Lees meer

  • Heksen in De Peel

    Yvonne Vetjens voor De Museumdocent

    In Kasteel Helmond is tot en met 3 november 2019 nog een interessante tentoonstelling te zien over de heksenvervolgingen die eind 16e eeuw in de Peel plaatsvonden. Een klein juweeltje van een expo over een zwarte bladzijde in de Brabantse geschiedenis.

     

    Een korte geschiedenis van de heksenvervolging

    De heksenvervolgingen vonden tussen ongeveer de 15e en 18e eeuw plaats in grote delen van Europa. Honderdduizenden mensen werden gevangen genomen en gemarteld; naar schatting ongeveer 50.000 van hen vonden de dood. Het gebied van wat nu Nederland is kwam er relatief goed vanaf, maar helaas zijn ook hier in De Peel mensen om het leven gekomen door de heksenwaan – 25 vrouwen in totaal, allen in de zomer en het najaar van 1595. De oorzaak is ingewikkeld. Het gaat om een  combinatie van armoede, politieke onrust, haat, achterdocht en bijgeloof. Er zijn maar weinig sporen bewaard gebleven van de vervolging in de Peel. Een belangrijke bron is het procesdossier dat rondom de gebeurtenissen werd samengesteld en eeuwenlang in Brussel is bewaard om nu tijdelijk in Helmond te worden tentoongesteld.

     

     

    Spil van de expositie

    Dit dossier is de spil van de expositie die nu in Kasteel Helmond (onderdeel van Gemeentemuseum Helmond) te zien is. De expositie is klein; een centrale ruimte en twee kleinere ruimtes. Allereerst valt de creativiteit op die is gebruikt om de expositie samen te stellen; historisch verantwoorde installaties en muurschilderingen. Het verbloemt misschien een beetje dat de enige werkelijk historische stukken de dossierstukken zelf zijn. Dat mag de pret niet drukken. Die stukken zelf zijn al interessant genoeg. Gelukkig is er een ‘vertaling’ bijgelegd, want een zestiende-eeuwse tekst zal voor de gemiddelde bezoeker niet makkelijk te lezen zijn. Duidelijk wordt wat er allemaal kwam kijken bij een heksenproces, wie de partijen waren en hoe er met verdachten werd omgegaan. Dit alles wordt verder uitgelegd in de centrale zaal middels de installaties. Je krijgt zo een beeld van wat er in De Peel gebeurde in het najaar van 1595.

     

    Jacob Cornelisz. Van-Oostsanen.-De Heks van Endor.-1526

    Heksen en gespook

    Via een ruimte waarin een folterwerktuig en een waterrad (verwijzend naar de berucht waterproeven die werden uitgevoerd om te testen of iemand werkelijk een heks was), komen we in een kleine ruimte die meer vertelt over het Europese volksgeloof in heksen. Door middel van woord en beeld wordt in de toch wat beperkte ruimte een verrassend compleet beeld van waar ons populaire beeld van heksen vandaan komt. De schoorsteen waar heksen door wegvliegen, de sabbat en toverplanten komen aan bod. Van de harde werkelijkheid van de heksenwaan is men hier in een duivels sprookje terecht gekomen, waar verrassend veel mensen in geloofden (en geloven!). De tentoonstelling is niet groot; in een klein uurtje heb je alles uitgebreid kunnen bekijken. Daaruit blijkt ook dat men het gebruik van beeltenissen en installaties in deze beperkte ruimte goed heeft gebruikt; een beeld zegt immers meer dan duizend woorden. Als dit een onderwerp is dat je interesseert is het de moeite waard om langs te komen, zeker in combinatie met een bezoek aan de rest van Kasteel Helmond!

    PS Wie meer wil weten over de heksenvervolging: Johan Otten schreef er een diepgravend boek over: Duivelskwartier (ISBN 9789460042447). Dit boek is ook in Kasteel Helmond te koop.

     

    Lees meer

  • Foto’s maken in een museum, kun je deze foto’s overal voor gebruiken?

    Yvonne Vetjens voor de Museumdocent
    Yvonne is kunsthistorica en juridisch medewerker bij Dohmen Advocaten in Tilburg.


    Je loopt door een museum en ziet daar een interessant kunstwerk. Je maakt wat foto’s van het werk en plaatst ze in je nieuwe reader over moderne kunst. Prima lesmateriaal! Maar wacht…kan dat zomaar? Er rust toch auteursrecht op dat kunstwerk?

    Auteursrecht

    Allereerst: er rust inderdaad auteursrecht op een kunstwerk – met uitzonderingen van die werken waarvan de maker langer dan zeventig jaar geleden overleden is. Dat ontstaan van auteursrecht hoeft de maker van dat werk niet apart te regelen; het auteursrecht ontstaat vanzelf zodra het werk gemaakt is. Degene die auteursrecht heeft op een kunstwerk (gewoonlijk is dat de maker) heeft het alleenrecht om zijn werk te openbaar te maken (publiceren) en verveelvoudigen (kopiëren). Als een ander dat wil, moet hij dus toestemming daarvoor aan de rechthebbende van dat werk vragen.

     

     

    Thuiskopie en onderwijs

    Maar mag je dan wel een foto van een kunstwerk maken? Musea hebben vaak regelingen die zeggen dat er geen foto’s gemaakt mogen worden. Vaak hebben die met beschadiging van kunstwerken te maken. Een foto van een werk maken is op zich geen probleem, zolang je verder maar niets met die foto doet. Er zijn wat uitzonderingen. De foto thuis boven de bank hangen kan wel volgens de zogenoemde thuiskopieregeling. Die regeling zorgt ervoor dat – de naam zegt het al – iemand wel ‘voor thuis’ een kopie van een werk kan maken. Ook voor onderwijs wordt een uitzondering gemaakt, hoewel hier veel voorwaarden aan vast zitten die per geval bekeken moeten worden. Maar zodra je de foto van het kunstwerk online gaat plaatsen, in een reader drukt of op andere manier naar buiten brengt, maak je inbreuk.

     

     

    Openbare ruimte

    Er is nog een derde uitzondering denkbaar. Als een werk permanent in een openbare plaats staat en ook gemaakt is om daar te staan, dan mogen daar foto’s van worden gemaakt. Let op: de Auteurswet geeft aan dat deze uitzondering wèl geldt voor architectuur en allerlei soorten beeldende kunst, maar níet voor onder andere toegepaste kunst en andere foto’s! Wil je weten hoe het zit, neem dan gerust contact op tijdens ons gratis spreekuur. Dat heet de ‘vrijheid van panorama’. Deze foto’s mogen ook gepubliceerd worden. Het moet dan wel een foto zijn van het kunstwerk zoals het zich in de openbare ruimte bevindt, er mag niets aan veranderd worden. Is een museum een openbare ruimte? Een museum is immers toegankelijk voor iedereen die een kaartje koopt. Nee, een museum is niet openbaar. Openbare ruimtes zijn ruimtes die krachtens bestemming of gebruik vrij toegankelijk zijn voor iedereen. Musea vallen daar niet onder.

     

    Vraag toestemming!

    De conclusie is dat je op zich wel een foto van een kunstwerk mag maken in een museum, maar dat je vervolgens auteursrechtelijk gezien niet veel met die foto kunt doen (tenzij de maker van het werk al langer dan zeventig jaar dood is). Voor docenten is het goed om te weten dat je je foto’s tot op zekere hoogte kunt gebruiken tijdens het lesgeven als niet-commerciële activiteit, maar houdt er rekening mee dat er een hoop regels en uitzonderingen zijn. De oplossing: zorg dat je (schriftelijk!) toestemming hebt van de maker als je de foto wilt gebruiken, dat geeft het meeste zekerheid. En anders kan het betreffende museum je vaak verder helpen; zij weten, als het goed is, precies hoe het zit met de rechten op door hun tentoongestelde werken.

     

    Lees meer

  • Richard Long: Land Art in museum De Pont

    Wie een landschap wil beleven gaat natuurlijk naar buiten. Maar je kunt ook kunst bekijken en zien hoe kunstenaars met land en natuur omgaan. Er is zelfs een hele kunststroming aan gewijd: land art. Richard Long is een van de bekendste vertegenwoordigers.

    Yvonne Vetjens voor De Museumdocent

    Museum De Pont

    Van Richard Long zijn dit jaar twee exposities in Nederland te zien, dus de liefhebber kan zijn hart ophalen. Een expositie vindt nog tot en met 19 mei plaats in het Kröller-Müllermuseum op de Veluwe, de andere expo is tot en met 16 juni te bezoeken in museum De Pont in Tilburg. Ik ben pas geleden in De Pont geweest voor deze tentoonstelling. Een van de dingen die ik zo leuk vind aan musea van hedendaagse kunst is dat de kunst zo divers is dat het altijd een verrassing is wat er allemaal te zien is. De Pont is daar niet anders in. Hun collectie gaat meer de diepte dan de breedte in, maar bevat nog steeds zeer uiteenlopende kunstwerken, van tekeningen tot complete installaties. Die diepte bereikt het museum door langdurige samenwerking met kunstenaars, en Richard Long is daar een van.

    Richard Long en Land art

    Long wordt dus gerekend tot de Land Art, een kunststroming die ontstond in de twintigste eeuw en de natuur en het landschap als haar direct inspiratie en materiaal heeft. Uitgangspunt bij Long is de wisselwerking tussen het levende wezen met zijn omgeving, het landschap dat onderhevig is aan verandering. Hij beweegt zich door het landschap (zijn wandelingen zijn onderdeel van zijn oeuvre) en past het landschap aan door stenen te verplaatsen of elementen in een patroon te leggen. Hij legt dit alles vast in woord en beeld en ook zijn installaties van natuurlijk materiaal – veelal steen – zijn wereldberoemd. In Museum De Pont behoort Planet Circle tot de vaste tentoonstelling.

    Natuur en cultuur

    Werkt dat nou, een kunstvorm die zo met de natuur verbonden tentoonstellen in een museum? De museumzalen zijn strak en steriel, bijna het tegenovergestelde van de grillige natuur waarin Long zich begeeft. Het voelt enigszins alsof de kunstenaar een vertaalslag moet maken van natuur naar cultuur. Maar toch past alles goed in elkaar en vormen alle werken een groot geheel. De ruimte die De Pont gebruikt heeft helpt hier bij. De grote zaal is perfect om de installaties naast elkaar te laten bestaan terwijl er genoeg ruimte is om er omheen en soms ook doorheen te lopen. De kleinere kamers aan de zijkant van de grote ruimte laten wat meer zien van de foto’s, teksten en concepten die net zo belangrijk zijn als de meer imposante stenen installaties. Zij geven een uitleg van de achterliggende ideeën van de kunstenaar en gaan een directe wisselwerking aan met de kunstwerken in de centrale zaal. De toeschouwer krijgt genoeg ruimte om haar eigen gedachte te laten dwalen door hetzelfde land als waar Long eerder doorheen liep.

    Bezoek

    Als je niets weet over Richard Long en/of land art, kan het geen kwaad om je van tevoren een beetje in te lezen. Dit artikel heeft je al op weg geholpen. Maar laat je ook vooral verrassen! Dat is ten slotte een van de leukste dingen van (post)moderne kunst. Op de website van Museum De Pont vind je meer over de expositie van Richard Long en handige informatie voor bezoekers.

    Yvonne Vetjens is kunsthistorica en juridisch medewerker gespecialiseerd in Intellectueel Eigendom bij Dohmen Advocaten in Tilburg.

    Lees meer

  • Kraak het Park: Speurtocht voor volwassenen

    Zaterdag 26 mei streden vier teams om de prijs tijdens de eerste editie van Kraak het Park, speurtocht voor volwassenen. We verzamelden in het kasteelpark van Helmond en na wat uitleg ging iedereen als een speer aan de slag met de opdrachten.

    De speurtocht voor volwassenen bestaat uit drie onderdelen; een fotozoektocht, een bingokaart met opdrachten, en cryptische omschrijvingen om kunstwerken in het park te vinden.
    Als bewijs van een gevonden beeldhouwwerk of voltooide opdracht sturen de teams selfies naar de spelleider die de score bijhoudt. Het team met de meeste punten won een doos stoepkrijt en een bal. Het doel van de speurtocht is immers om te blijven spelen, ook als je volwassen bent.

    Het was heerlijk weer en ook kinderen waren van harte welkom. We sloten af met een hapje en drankje op een kleedje in het gras. De deelnemers hebben allemaal ’tops en tips’ doorgegeven, waarmee we nu hard aan de slag gaan om de speurtocht nog leuker te maken.

    Binnenkort is de speurtocht te boeken voor vriendenclubs, vrijgezellenfeestjes, familiedagen, personeelsuitjes en teambuildingdagen. Maar ook individuele bezoekers kunnen meedoen, tijdens een van de speurtochten met open inschrijving.

    Lees meer

  • Spraakmakend! Rondleidingen voor mensen met dementie en hun naasten

    Van 25 maart tot en met 13 mei vindt in de Cacaofabriek EXPO de expositie GUM plaats, een tentoonstelling over en met gummen. Naast werken van 23 tekenaars is er een bijzondere verzameling over dit onderwerp te zien van de Helmondse kunstenaar Paul Dirks.

    Tijdens de tentoonstellingsperiode worden diverse rondleidingen aangeboden speciaal voor mensen met dementie en hun naasten. Een gezellige ochtend of middag uit, starten met een kop koffie of thee en daarna onder begeleiding van een ervaren rondleider en gastvrouw op ongedwongen manier de tentoonstelling bekijken en bespreken.

    De rondleidingen vinden plaats op dinsdagochtend en zaterdagmiddag gedurende de tentoonstellingsperiode: dinsdag 27 maart, 3 april, 17 april, 24 april, 1 mei van 10 uur tot 11.30 uur.
    Zaterdag 31 maart, 7 april, 14 april, 28 april en 12 mei van 13 uur tot 14.30 uur.

    De kosten voor de rondleiding, inclusief koffie of thee zijn €5 per persoon en u kunt zich opgeven door een mailtje te sturen naar juliennetullemans@gmail.com met daarin de datum dat u wilt komen.

    Steeds vaker zullen mensen met dementie tussen ons wonen. Zij zijn partner, vriend(in), sportmaat, lid van de vereniging of klant. Iedereen van gemeente tot bank, van buurman tot ondernemer, van politie tot vereniging, kan iets doen om ervoor te zorgen dat mensen met dementie en hun naasten volwaardige leden van onze samenleving zijn en blijven.

    Kijken naar kunst biedt de mogelijkheid om ideeën uit te wisselen zonder terug te hoeven vallen op het korte termijn geheugen en biedt toegang tot het lange termijn geheugen en persoonlijke ervaringen. Bovendien stimuleert kijken naar kunst de hersenen door middel van cognitieve oefening – onderzoek toont aan dat dit een positief effect heeft op de gezondheid.

    Lees meer