Yvonne Vetjens voor De Museumdocent

echtszaak tussen GEU c.s. en Snappet c.s.

Ook in het onderwijs kun je te maken krijgen met auteursrecht. Dat dat nog best ingewikkeld kan worden blijkt uit een recente uitspraak in de zaak GEU/Snappet, die ik hieronder beschrijf. Je krijgt meteen een lesje auteursrecht cadeau!

De partijen: GEU en Snappet

GEU (Groep Educatieve Uitgeverijen) is een vereniging die de collectieve belangen behartigt van educatieve uitgeverijen (zoals Noordhoff, Zwijsen en Malmberg, die ook partijen zijn in de betreffende rechtszaak). Deze uitgeverijen maken lesmateriaal dat is opgesteld op basis van een bepaalde Leerroute. De Leerroutes worden door de SLO (Stichting Leerplan Ontwikkeling) uitgewerkt in (tussen)doelen en leerlijnen (TULE) die door basisscholen worden gebruikt en getest via de bekende Cito-toets. Snappet biedt een dienst voor basisscholen aan waarbij leerlingen een tablet krijgen met daarop door Snappet ontwikkelde software, gebaseerd op de Leerroutes, om oefeningen te maken. In 2012 vond de pilot van het project plaats.

Beslag en een rechtszaak

Enkele maanden na de start van het project klopte GEU aan bij Snappet wegens inbreuk op auteursrecht, omdat ze identieke kopieën van het lesmateriaal van uitgevers gebruikte (Snappet ontkent dit, maar paste haar materiaal aan). GEU was niet tevreden: nadat ze beslag liet leggen onder Snappet, sleepte ze Snappet voor de rechter. GEU wilde dat de rechter zou zeggen dat Snappet inbreuk pleegde en daarmee moest stoppen. Daarnaast wilde GEU een schadevergoeding. De rechter wees echter de eisen van GEU af en verklaarde dat het beslag niet terecht was. GEU was hiermee niet tevreden, en ging in hoger beroep bij het gerechtshof in Den Haag. In 2019 kwam er eindelijk een uitspraak van het gerechtshof.

Intermezzo: uitleg auteursrecht

Om te begrijp waar dit allemaal over gaat is het handig om wat meer te weten over auteursrecht. Auteursrecht is het alleenrecht om een werk openbaar te maken (publiceren) en verveelvoudigen (kopiëren). Als een ander dat wil, moet hij toestemming aan de rechthebbende van dat werk vragen. De rechthebbende is meestal de maker, maar daar zijn uitzonderingen op. Auteursrecht kan alleen maar rusten op tastbare werken waarbij tijdens het tot stand komen creatieve keuzes zijn gemaakt. De Nederlandse rechtspraak zegt dat het werk moet voldoen aan de toets van het “eigen oorspronkelijk karakter en persoonlijke stempel van de maker” (EOK&PS). Dit is belangrijk om te weten voor de onderstaande uitspraak van het gerechtshof!

Hoger beroep: wel auteursrecht, maar geringe bescherming

Want zowel de rechtbank in eerste aanleg als het gerechtshof in hoger beroep wijst de vorderingen van GEU en de educatieve uitgeverijen af. Het gerechtshof heeft het materiaal gefileerd en zegt dat, omdat slechts enkele kleine elementen van het werk auteursrechtelijk beschermd zijn, er wel auteursrecht op de Leerroutes rust, maar dat de beschermingsomvang gering is. De totstandkoming van de Leerroutes is immers vooral gebaseerd op “didactische inzichten en praktische overwegingen”. De creatieve elementen zijn slechts een klein onderdeel. De grote hoeveelheid arbeid doet niet af aan de beoordeling van het hof.

Conclusie – geen inbreuk, juist ter bescherming van makers!

Nu er slechts een geringe EOK&PS is, oordeelt het hof dat Snappet geen inbreuk maakt op het auteursrecht van GEU en de uitgevers. Er is sprake van enige overeenstemming tussen de Leerroutes en het lesmateriaal van Snappet, maar die overeenkomsten betreffen nu net de niet-auteursrechtelijk beschermde delen. En dat mag. Het hof denkt hier aan de makers van lesmateriaal: als werk (in dit geval de Leerroutes) om didactische redenen auteursrechtelijk beschermd zou zijn, zou dat allerlei obstakels opwerpen voor de makers èn gebruikers van lesmateriaal. De kunst is om van het lesmateriaal een zodanig eigen product te maken, dat dat gedeelte auteursrechtelijk beschermd is. Maar de lezers van dit stuk zullen het hopelijk met me eens zijn dat het goed is dat er op leermethodes zelf geen auteursrecht rust, zodat iedereen daar gebruik van kan maken.   

Lees meer